Wushu, czyli sztuka wojenna

Zaczynając swoją przygodę z chińskimi sztukami walki albo po prostu chcąc poszerzyć swoją wiedzę na ten temat, warto posiadać rozeznanie się w niełatwym gąszczu różnych terminów, jakich zaawansowani (mniej lub bardziej) praktycy Kung Fu używają na określenie tego, czym się zajmują. W zależności od szkoły, stylu, regionu w Chinach i na świecie, można spotkać różne określenia na te sztuki  walki. W poprzednim artykule rozprawiliśmy się z pojęciem Kung Fu (patrz: Co to jest kung fu?), w niniejszym tekście na warsztat bierzemy Wushu i kilka mniej znanych określeń, takich jak KuoShu, Wuyi czy Quan Fa.

Czy wszystkie te terminy są tożsame? Dlaczego się ich używa? Co oznaczają?

Co oznacza Wushu?

Drugim najpopularniejszych po Kung Fu terminem, którym obecnie określa się chińskie sztuk walki jest termin Wushu (武術, Wu Shu). Słowo Wu (武) oznacza „wojenny” bądź "militarny" i odnosi się właśnie do walki, spraw wojskowych czy bojowych, a Shu (術) to sztuka. Zatem Wushu oznacza sztukę wojenną. Wokół tego pojęcie także narosło sporo nieporozumień.

Wushu tradycyjne

Tym pojęciem współcześnie z jednej strony określa się ogół wszystkich chińskich stylów walki, więc traktowane jest na Zachodzie jako odpowiednik słówka Kung Fu. Chociaż bardziej poprawnym określeniem byłoby Zhongguo Wushu (中国武术), czyli po prostu chińska sztuka wojenna czy chińskie sztuki walki.

W tym kontekście mamy na myśli style tradycyjne, posiadające często kilkusetletnią historię, gdzie wiedza przekazywana była z ojca na syna bądź z mistrza na ucznia. Tradycyjne ze względu na metody nauczania, trening i sposoby wykonywania technik. W tym znaczenie ruchy wykonywane przez adepta sztuki wojennej nie tyle powinny efektownie wyglądać, co stanowić efektywne narzędzie walki w bezpośrednim kontakcie z przeciwnikiem.

Dla adeptów tradycyjnego podejścia do treningu chińskich sztuk walki, formy (taolu) stanowią metodę treningową, która służy przede wszystkim do nauki oraz doskonalenia umiejętności technik, walki z przeciwnikiem (chociaż spełniają także mnóstwo innych ról). W tym rozumieniu piękno, doskonałość czy mistrzostwo wykonywanych ruchów stanowią efekt ważny, ale najważniejsza powinna być skuteczność w realnym starciu.

DanDa, czyli forma stylu Baji Quan jako przykład tradycyjnego Wu Shu.

Uprawianie tradycyjnej sztuki walki związane jest z określoną filozofią oraz etyką, a czasem wręcz posiada to znaczenie religijne. Nacisk kładzie się na rozwój osobisty człowieka, jego doskonalenie oraz chęć osiągnięcia mistrzostwa. W tym znaczeniu rywalizacja sportowa jest oczywiście dozwolona czy nawet wskazana, ale raczej jako droga prowadząca do celu, a niekoniecznie jako sam cel.

Współcześnie na określenie tak rozumianej tradycyjnej sztuki walki używa się w Chinach określeń:

• Wushu tradycyjne (传统武术, Chuántǒng Wǔshù),
• Wushu ludowe (民间武术, Mínjiān Wǔshù)

Wushu sportowe

Z drugiej strony jednak ten termin był rozpowszechniany od 1949r. przez Chińską Republikę Ludową do określenia sportowej "wersji" tradycyjnych sztuk walki. W 1958r. w Chinach powstała specjalna organizacja państwowa mająca na celu regulację treningu sztuk walki. Opierając się na znanych formach tradycyjnych stworzono ich sportowe wersje i zestandaryzowano oraz ujednolicono je na potrzeby treningu tego samego materiału technicznego (albo bardzo podobnego) we wszystkich częściach Chin. Całe bogactwo rozmaitych stylów wrzucono do jednego worka, wymieszano i wyciągnięto jako jeden "spójny" system. W kolejnych dziesięcioleciach powstawały kolejne organizacje i instytucje mające na celu nauczanie i propagowanie sportowego Wushu.

Dlatego do tej pory w sportowych technikach można rozpoznać sporo elementów tradycyjnej sztuki walki, np. Ji Ben Gong (podstawy stylu) są bardzo podobne do tych używanych w stylach północnych. A w sportowej formie z kijem rozpoznajemy elementy formy z kijem Yun Mo Gun pochodzącej z systemu Mizong Quan.

Sportowe wykonanie formy z kijem (Gun Shu)

W znaczeniu sportowym chińska sztuka wojenna została upolityczniona i na potrzeby władzy komunistycznej przysposobiona do roli sportu, a nie sztuki walki. Dopiero pod koniec XX w. w Chinach zamknięto centralne organy służące do regulacji i kontroli aktywności sportowej chińskich sztuk walk.

Na opisanie sportowego Gong Fu stosuje się następujące nazwy:

• Wushu sportowe (竞赛武术, Jìngsài Wǔshù),
• Wushu współczesne (现代武术, Xiàndài Wǔshù).

Współczesne podejście

Obecnie w Chinach realizowane są oba podejścia, zarówno sportowe, jak i tradycyjne. Bywa i tak, że specjalnie ze względu na zawody adepci tradycyjnego Wu Shu ćwiczą formy sportowe. Jako przykład mogę podać brata naszego mistrza Qi Min Song (祁鳴松), który na zawodach pokazuje formy, w których widzimy znane nam techniki i nawet całe fragmenty innych taolu stylu Mizong Quan (np. Mian Zhang, Lian Shou Quan). Dopiero na pytanie o to, co to za formy, mistrz Qi Min Jiu odpowiedział, że Qi Min Song wykonuje formy sportowe, układane specjalnie na zawody na podstawie tradycyjnych taolu.

Mistrz Qi Min Song (祁鳴松 ) wykonuje formę stylu Yan Qing Quan przygotowaną pod zawody sportowe.

Kuo Shu, czyli chińska duma narodowa

Termin Kuo Shu (國術, Kuoshu, Guoshu) oznacza sztukę narodową i został wprowadzony do powszechnego użytku przez rząd Republiki Chińskiej (Tajwan) jako nazwa chińskich sztuk walki w celu podkreślenia, że stanowią one sztukę narodową, a nie sztukę pojedynczego człowieka. Nazwa Guoshu została wykorzystana w 1928r. do stworzenia przez rząd Kuomintang Republiki Chińskiej (Tajwan) nazwy organizacji mającej na celu propagowanie chińskich sztuk walki. Centralny Instytut Guoshu (Centralna Akademia Sztuk Walki, Narodowa Akademia Sztuk Walki) w latach 1927-1937 stanowił ważny ośrodek sztuk walki.

Po II Wojnie Światowej w Chinach zaczęto szerzej używać nazwy Kuo Shu. Do dzisiaj różne organizacje na świecie zrzeszające sympatyków Kung Fu posiadają w swoich nazwach człon Kuo Shu czy Guoshu.

Inne nazwy na chińskie sztuki walki

Opisałem najbardziej popularne nazwy na określenie sztuki walki pochodzącej z Chin. Dla laików na pewno rozpoznawalny jest termin Kung Fu, dla tych bardziej się znających na pewno nie jest obce pojęcie Wushu. Wśród praktyków chińskich sztuk walki na świecie spotyka się kilka innych terminów wykorzystywanych jako nazwa dla określenia chinese martial arts.

Wuyi

Wuyi (武藝) - jest odpowiednikiem pojęcia Wushu, przy czym ideogram Yi (藝) kładzie większy nacisk na znaczenie tego pojęcia jako umiejętności, które stanowią sztukę, podczas gdy ideogram Shu (術) powinno się rozumieć bardzie topornie, jako technikę czy metodę.

Quanfa

Quanfa (拳法, chuan fa) - technika i metoda pięści. Termin stosowany zamienne z Kung Fu czy Wushu.

Nazwy stylów

Współcześnie coraz częściej stosuje się nazwy stylów do określenia tego, co się trenuje. Więc na pytanie co ćwiczysz, można odpowiedzieć Baji Quan, Hung Gar, Choy Li Fut, Chang Chuan, Chow Gar itp. Jeśli rozmawiasz z kim, kto "się zna", to półbiedy, jeśli jednak spotkałeś kogoś "normalnego" :), to zwykle w odpowiedzi na swoje słowa widzisz zdziwioną minę.

Obecnie najbardziej znane nazwy stylów to oczywiście Tai Chi, o którym słyszeli wszyscy. Notabene wystarczy wykonać w parku kilka technik Wushu powoli, a słyszy się "On ćwiczy Tai Chi". Bardzo marketingową nazwą stał się Wing Tsun (albo Wing Chun, Weng Chun). Dzięki Bruce Lee i popularnych w ostatnich latach filmach opisujących przygody Yip Mana (mistrz stylu, który uczył Bruce Lee), ta nazwa jest również dosyć popularna. Natomiast jak powiesz komuś, że uprawiasz Mizong Quan, Tan Lang Men czy Bai He Quan, to widzisz zdziwioną minę i prośbę o powtórzenie.

Co jest najważniejsze w praktykowaniu tradycyjnej sztuki walki?

Niezależnie od tego, czy Twoim zamiarem jest uprawianie Kung Fu, Wu Shu, KuoShu, Wuyi czy Quan Fa, to pamiętaj, że nic nie zastąpi treningu i czasu spędzonego na sali, w parki, w lesie czy łące bądź nawet we własnym pokoju na doskonaleniu swoich umiejętności.

Podejmując się nauki chińskich sztuk walki początkujący najczęściej chcą się nauczyć dobrze bronić (samoobrona) albo posiąść takie umiejętności, jak widzieli na filmie. I to jest OK. Jednak w pewnym momencie umiejętność samoobrony, kondycja i siła stają się naturalnym efektem wieloletnich ćwiczeń i schodzą na dalszy plan, a ważne się stają się inne aspekty treningu. Fascynujące dla zaawansowanych adeptów może okazać się poszukiwanie nowych rozwiązań strategiczno-technicznych, odkrywanie kolejnych aplikacji, doskonalenie i polepszanie swoich umiejętności czy wreszcie radość z udziału w treningu, która charakteryzuje spokojem w głowie i "przyjemnym" 🙂 zmęczeniem mięśni.

Dlatego na każdy przeczytany artykuł na temat chińskich sztuk walki polecam przynajmniej 1,5 godziny treningu. Wtedy zachowujemy równowagę Yin Yang w organizmie pomiędzy teorią a praktyką 😉 . Odpowiadając na pytanie z nagłówka:

W PRAKTYKOWANIU TRADYCYJNEJ SZTUKI WALKI
NAJWAŻNIEJSZA JEST... PRAKTYKA 😉

Laoshi Tomasz Zawidzki