Cangzhou, czyli gniazdo chińskich sztuk walki

Cangzhou (沧州) to miasto położone w prowincji Hebei we wschodnich Chinach. Cangzhou do  dziś owiane jest legendą i ciągle nieodkryte przez ludzi z Zachodu, a słynne dzięki historiom wielkich mistrzów Wushu. Żeby jednak przytoczyć rys miasta - historyczny, współczesny i kulturowy oraz przybliżyć żyjących tam kiedyś i obecnie wojowników, niezbędne okazuje się zakrojone na szeroką skalę ciągłe poszukiwanie danych i informacji.

Cangzhou - miasto tajemnicze

Na polskim rynku nie ukazała się żadna pozycja dotycząca tego miasta. Nie znajdziemy o nim danych w bibliotekach i czytelniach. Pozostaje jedynie przeczesywanie Internetu lub - dla lepiej usytuowanych miłośników chińskich sztuk walki - po prostu wyjazd do Cangzhou.

Mam takie szczęście, że jestem już w trakcie rezerwacji biletów. Wiem, że będzie to wspaniała okazja poznać wielu mistrzów, ich historię i zwiedzić słynne Miasto Wojowników. Ostatni problem jaki pozostaje na drodze to bariera językowa. Mam jednak nadzieję, że przy pomocy oraz współpracy z moim instruktorem i naszym tłumaczem na miejscu, przywieziemy masę ciekawych informacji.

Żeby zrozumieć jak powstało Miasto Wojowników i jak różne elementy złożyły się w pełną układankę, ważne jest omówienie zarówno elementów geograficznych, kulturowych, jak społecznych itp. Nie da się jednak wszystkich czynników przedstawić. Mam jednak nadzieję, że na tych kilku stronach znajdą Państwo odpowiedzi na podstawowe pytania.

Współczesny podział administracyjny Chin

Chińska Republika Ludowa jest socjalistycznym krajem dyktatury ludowodemokratycznej, kierowanym przez klasę robotniczą i opartym na sojuszu robotniczo-chłopskim. Podział administracyjny Chin posiada 3 szczeble, do których zaliczamy prowincje, powiaty i gminy.

Cały kraj dzieli się na prowincje, regiony autonomiczne i miasta wydzielone. Prowincje, regiony autonomiczne i miasta wydzielone są podzielone na obwody autonomiczne, powiaty, powiaty autonomiczne i miasta. Powiaty i powiaty autonomiczne z kolei są podzielone na gminy, gminy narodowościowe i miasteczka. Miasta wydzielone i większe miasta dzielą się na dzielnice i powiaty. Regiony autonomiczne, obwody autonomiczne, powiaty autonomiczne są miejscem autonomii narodowościowej. Zgodnie z zasadami określonymi w konstytucji ChRL władze państwowe mogą tworzyć specjalne regiony administracyjne, które są administracyjnym terenem wydzielonym centralnego Rządu Chin.

Obecnie Chińska Republika Ludowa dzieli się na 23 prowincje, 5 regionów autonomicznych, 4 miasta wydzielone, 2 specjalne regiony administracyjne. Jurysdykcja Wydziału Ekonomiczno-Handlowego w Kantonie (WEH Kanton) obejmuje teren prowincji Guangdong, Hainan oraz Regionu Autonomicznego Guangxi Zhuang.

Prowincja Hebei

Prowincja Hebei, której nazwę tłumaczy się jako „na północ od rzeki” znajduje się w północnej części Chin. Położona jest na północ od Huang He (Żółtej Rzeki), rzeki o długości 5464 km, od wschodu graniczy z Morzem Wschodniochińskim. Wewnątrz jej terytorium znajduje się miasto wydzielone i stolica Chin - Pekin. Stolicą prowincji jest natomiast Shijiazhuang.

Potoczna, alternatywna nazwa Hebei to Yanzhao, pochodząca od królestwa Yan i Zhao, które istniały w tym miejscu podczas Okresu Walczących Królestw we wczesnej chińskiej historii. Pierwotnie Hebei nosiło różne nazwy, dopiero za czasów panowania dynastii Tang po raz pierwszy ten region został oficjalnie nazwany „Hebei”.

Współcześnie prowincja jest domem rodzinnym ponad 50 grup mniejszościowych tj. Han, Hui, Mandżurów, Mongołów i Koreańczyków. W Hebei istnieje współcześnie pięć różnych wyznań religijnych tj. Buddyzm, Taoizm, Islam, Katolicyzm i Chrystianizm. Pośród wyznawców istnieje ok. miliona katolików, tworzących jedną czwartą (¼) całości narodu. Najwięcej katolików jest rozmieszczonych w prowincji Hebei. Wszyscy wyznawcy religijni są chronieni i respektowani. Mają prawo do wolności wyboru religii.

Hebei jest znane ze swojego umiarkowanego klimatu. Wszystkie pory roku są stosunkowo przyjemne. Wszystko zależy oczywiście od indywidualnych przyzwyczajeń. Wiosną jest upalnie i wietrznie, gorąco i deszczowo latem, ciepło i przyjemnie jesienią, sucho i zimno - zimą. Roczny opad deszczu sięga między 300-800 milimetrów a jego temperatura wynosi odpowiednio od 0ºC do 13ºC. Więc najlepszy czas na podróż do Hebei stanowi pora jesienna, kiedy klimat jest świeży i przyjemny.

Rys historyczny Hebei

Archeologiczne odkrycia pokazują, że to właśnie Hebei powinno traktować się jako miejsce narodzin chińskiego narodu. Być może Hebei jest początkiem ludzkiej rasy. W 1927 roku w jaskini położonej 45 km na południowy zachód od Pekinu, w prowincji Hebei, w miasteczku zwanym Zhoukoudian odkryto szczątki 40 osobników Homo erectus pekinensis.

Głowa Człowieka Pekińskiego przed Muzeum Zhoukoudian

Znaleziska datuje się na okres wczesnego plejstocenu (500-180 tys. lat temu). Znaleziono przy nich również kamienne narzędzia, ślady po paleniskach i kości zwierzęce. Człowiek pekiński był myśliwym, rybakiem, zbieraczem i posługiwał się ogniem. Polował na niedźwiedzie, słonie i tygrysy szablo-zębne. Wykorzystywał przy tym kije, również o naostrzonym końcu oraz pochodnie. Człowiek pekiński prawdopodobnie polował również na przedstawicieli swojego gatunku, o czym świadczą kości ludzkie wykazujące ślady opalenia w ogniu i pogruchotania dla wydobycia szpiku, tak jak kości zwierząt, na które polowano.

W czasie Okresu Wiosen i Jesieni prowincja Hebei znajdowała się pod rządami królestwa Yan na północy i królestwa Jin na południu. W tym samym czasie koczownicze plemię zwane Di wtargnęło na równiny północnych Chin i założyło królestwo Zhongshan w centrum Hebei. Podczas Okresu Walczących Królestw (战国时代), Jin zostało podzielone i większość terenów wewnątrz Hebei przydzielone zostało królestwu Zhao. Po inwazji północnego koczowniczego plemienia Di pod koniec dynastii Zachodniego Jin, nastąpił chaos Szesnastu Królestw oraz północnych i południowych dynastii. Hebei skakało z rąk do rąk, będąc kontrolowane z różnych przyczyn historycznych przez Zhao, Yan, Qin.

Przez wieki, w jakikolwiek okres czasu się nie cofnąć, na terenie Hebei toczyły się walki. Studiując wydarzenia na tym terenie od czasów prehistorycznych po dzisiejsze napotykamy na mnóstwo informacji. W literaturze, zarówno obcej, jak i polskojęzycznej znaleźć można wiele pozycji książkowych (dziś już nawet filmowych np. Hero, Siedem Potęg) opowiadających rozmaite historie o bohaterach z Okresu Walczących Królestw i nie tylko.

Nie będę zatem skupiał się na szczegółach prehistorycznych. Przedstawię tylko ogólny zarys historii i kultury prowincji Hebei. Skupię się bardziej na samym miasteczku Cangzhou, ale to w następnym punkcie. Wracając jeszcze na chwilę do (nie tak odległej) historii prowincji Hebei - utworzenie Chińskiej Republiki Ludowej przyniosło wiele zmian: region wokół Chengde, wcześniej część prowincji Rehe (historycznej części Mandżuri) oraz region wokół Zhangjiakou, wcześniej część prowincji Chahar (historycznej części Mongolii) został włączony do Hebei, poszerzając jego granice na północ poza Wielki Mur.

Położenie geograficzne Hebei

Lokalizacja Hebei, z punktu geograficznego jest bardzo istotna. Hebei graniczy z morzem Bohai. Pekin i Tianjin znajdują się w bliskim zasięgu. Hebei łączy Pekin z innymi częściami Chin, jest mostem między regionami wewnętrznymi, a portami i stoczniami położonymi wzdłuż wybrzeża morza Bohai, np. Port Tianjin (w mieście Tianjin), Port Jingtang (w mieście Tangshan), Port Qinhuangdao (w mieście Qinhuangdao) oraz Port Huanghua (w mieście Huanghua). Bycie jedyną prowincją obejmującą narodową stolicę Chin i wielki port handlowy w Tianjin, Hebei znajduje się wewnątrz najgłębszego okręgu radiacji ekonocznej. Pekin jest politycznym, ekonomicznym, kulturowym i naukowym centrum narodu, zaś Tianjin jest jednym z głównych miast Chin.

Dialekty używane w Hebei

Mimo wielu zmian, które dokonywały się na terenie Hebei, wciąż żywa jest tutaj spuścizna historyczna odziedziczona po poprzednich królestwach i pokoleniach. W niemal całej prowincji do komunikacji werbalnej używa się dialektu mandaryńskiego, mimo to, w tym dialekcie do dziś na niektórych obszarach Hebei konwersacja może stanowić niejaki problem. Większość z dialektów mandaryńskich zalicza się do podgatunku Ji Lu, tradycyjnego chińskiego dialektu, który w swej wymowie różni się nieco od oficjalnego dialektu pekińskiego.

Wzdłuż wschodniej granicy z Shanxi, używa się dialektu, który przez lingwistów traktowany jest jako wystarczająco odrębny na to, żeby uważać go za część Jin, kolejnego podgatunku tradycyjnego chińskiego, niż mandaryńskiego. Ogólnie rzecz biorąc, dialekty w Hebei są bardzo podobne do siebie i łatwe do zrozumienia w dialekcie pekińskim. Społeczność lokalna prawdopodobnie nie ma z tym większych problemów, gorzej będzie z obcokrajowcem. Tak czy inaczej istnieją wystarczające różnice w wymowie, aby uznać te dialekty za odrębne.

Tyle na temat prowincji Hebei. Był to zaledwie ułamek informacji, ale nie ma większego sensu rozpisywać się bardziej na ten temat. Ogólne, podstawowe zagadnienia zostały poruszone i przybliżone. Zajmijmy się zatem miastem Cangzhou, głównym ośrodkiem chińskich sztuk walki, a z całą pewnością nazwa Hebei będzie się jeszcze pojawiać w tym artykule.

Cangzhou - w połowie drogi pomiędzy Pekinem a Żółtą Rzeką

Cangzhou to powiat położony w północnej części prowincji Hebei, zajmuje obszar ponad trzynastu tysięcy kilometrów kwadratowych, a zaludnienie wynosi ok. 6,8 milionów osób według danych z 2004 roku, zaś w samym centrum żyje blisko 500 tysięcy osób. Powiat jest położony 180 km na południe od Pekinu, stolicy Chin oraz 90 km na południe od Tianjin - niegdyś głównego portu handlowego Chin.

Cangzhou - na południe od Pekinu i Tianjin

W dawnych czasach Cangzhou stanowiło bardzo osamotniony obszar. Podczas bardziej suchych okresów miasto było suche jak pustynia. Podczas okresów wilgotnych, woda z niekontrolowanej Żółtej Rzeki zalewała cały okręg. W końcu zbudowano kanał, który biegł dokładnie przez Cangzhou, a to dlatego, że miasto było w połowie drogi między Pekinem, a Żółtą Rzeką.

Cangzhou - gniazdo Wushu

Pod koniec lat osiemdziesiątych XIX wieku Cangzhou, z racji położenia nad kanałem, stało się dobrze znanym portem. Jednak, miasto naprawdę wsławiło się tym, że w każdej rodzinie tu zamieszkującej ktoś trenował Wushu. W społeczności sztuk walki, Cangzhou posiadało przydomek „Gniazdo Wushu.”

Na przestrzeni wieków, powstało wiele opowieści o słynnych wojownikach Wushu pochodzących z tego rejonu. Ilekroć Cesarz Chin przejeżdżał przez Cangzhou, jego wojownicy zachowywali ciszę, opuszczali sztandary i wyciszali dudniące bębny. W końcu było to miasto bohaterów i patriotów, którzy przelewali krew w imię obrony ojczyzny. Legendy mówiły o Cangzhou wiele dobrego, dlatego wojownicy Cesarza oddawali swój szacunek.

Społeczność Hui

Cangzhou jest domem rodzinnym dla społeczności Hui. Są oni muzułmanami – potomkami Persjan i Arabów, którzy podróżowali do i z Chin w dziesiątym wieku za czasów panowania dynastii Song i  wymieszali się z różnymi lokalnymi społecznościami.

Nawet ci pierwsi muzułmanie podziwiali piękno Chin. Jeden z dobrze znanych tekstów hadith proroka Muhammeda brzmi: „Poszukuj wiedzy, nawet tak odległej jak Chiny” (Seek knowledge, even as far as China).

Jedna z rzeczy, którą Hui z pasją przyjęli to tradycja chińskich sztuk walki. Przedstawiciele Hui są twardzi i waleczni, przetrwali długą i niebezpieczną podróż z ziem Perskich i Środkowo-Wschodnich. Od razu nabrali smaku do starożytnego chińskiego Wushu - pracowali długo i ciężko nad udoskonaleniem się w nim. Wreszcie utworzyli własne unikatowe style Wushu. Zanim wprowadzono broń do użytku wojskowego, Wushu było główną sztuką wojenną, główną ideą bitwy (combatu) i samoobrony w Chinach.

Przywódcy Hui namawiali swoich ludzi do praktykowania Wushu jako „święty zwyczaj” Żeby wzmocnić dyscyplinę i odwagę podczas zmagań o przetrwanie na zaadoptowanej ziemi. Meczety były nie tylko miejscem czci i edukacji religijnej, ale również miejscem treningowym dla arcymistrzów, którzy nauczali gorliwych studentów podstaw Wushu. Nawet dzisiaj, podczas świąt, takich jak Lesser Bairam¹, Korban² oraz Mawild an-Nabi³, Hui zbierają się w meczetach by prowadzić turnieje i pokazy Wushu.

W przeszłości bardzo wielu Hui przyłączało się do chińskiej armii i miało znakomitą karierę, często awansowali do stopni generała. Również ze względu na to, Hui byli fanatycznie lojalni i oddani cesarzom. Jednak relacje między cesarskim tronem a przedstawicielami muzułmańskimi Hui nie zawsze były łatwe. Dawniej stepy, na których żyli Hui były ostatnim i najtrudniejszym miejscem dla chińskich cesarzy do zdobycia. Sławny admirał Cheng-Ho (rzekomy odkrywca Ameryki na wieki przed Krzysztofem Kolumbem) należał do Hui i został schwytany w swoim domu i zmuszony do zostania eunuchem.

Po tym jak Mongołowie przejęli Chiny i utworzyli dynastię Yuan (1279-1368) wielu chińskich lojalistów spiskowało by przywrócić tron Chinom. Cesarze dynastii Yuan byli potomkami Czyngis-chana. Urzędnicy dynastii Yuan zapoczątkowali rządy wojskowe, a te wkrótce zdominowały chińską biurokrację. Najważniejsze stanowiska przypadały Mongołom lub ich nie-chińskim sprzymierzeńcom.

W czasach panowania dynastii Yuan także Tybet został wcielony do Chin. Mongołowie tolerowali odmienność religijną. Po powstaniach chłopskich Mongołów wyparli Chińczycy Han pod dowództwem Zhu Yuan Zhang’a, który w 1368 roku został pierwszym cesarzem dynastii Ming. Wielu walczących u boku Zhu Yuan Zhang’a byli muzułmańskimi ekspertami Wushu. Do nich należeli między innymi: Chang Yu Chun, Hu Da Hai, Mu Ying, Lan Yu, Feng Sheng oraz Ding De Xing. Chang Yu Chun został sławny za stworzenie metody walki włócznią, która jest znana jako „kai ping qiang fa”.

Pod koniec panowania dynastii Ming (1368-1644), kiedy Mandżurowie najeżdżali na cesarstwo chińskie i ostatecznie je przejęli, wielu Hui walczyło ramię w ramię z chińskim ludem Han przeciwko mandżurskiej dynastii Qing. Mandżurowie, choć byli najeźdźcami, nie zwalczali chińskich tradycji, jak to czynili Mongołowie z dynastii Yuan. Mandżurowie przyjęli zasady, strukturę i ideologię konfucjanizmu, by wesprzeć własną władzę polityczną. Popierali kult przodków, zgłębiali dzieła chińskich klasyków, skwapliwie propagując konfucjańską zasadę głoszącą, iż władca rządzi z mocy osobistej moralnej prawości.

Ma Shou Ying, muzułmanin ludu Hui, wraz z Li Zi Cheng’iem (Król Chuang) uczestniczyli w rebelii, kierując oddziałem w większości muzułmańskich chłopów. Ma był nazywany Lao Hui Hui, co znaczy Senior Hui a jego oddziały były nazywane Batalionem Lao Hui Hui. Nawet kiedy już Mandżurowie zwyciężyli walkę o kontrolę nad Chinami, oni wciąż walczyli przeciwko nim. W 1862 roku, Du Wen Xiu dowodził powstaniem ludzi Hui w prowincji Yunnan przeciwko Tong Zhi - Cesarzowi Qing.

Ze względu na to, że Hui kontynuowali, okazując lojalność wobec Imperium Chińskiego w całej dynastii Qing (1644-1911), byli traktowani okrutnie i nieludzko tłumieni i likwidowani kiedy tylko pokazywali odrobinę niezadowolenia wobec władzom mandżurskim. Stworzono zakaz, który głosił, że ludzie Hui w liczbie trzech lub więcej, z uzbrojeniem na sobie – nie mogą się poruszać po ulicy, inaczej, w razie złamania zakazu zostaną wielokrotnie ukarani. Jeżeli jacykolwiek Hui dokonaliby przestępstwa wytatuowano by im twarzach napis Hui zui (rebeliant Hui). Taki rodzaj kary miał na celu upokorzenia Hui by zastraszyć ich przed przyszłymi akcjami rebelianckimi. Ale to tylko spowodowało większą determinację.

Cangzhou - ojczyzna chińskich sztuk walki

Po upadku dynastii Ming, w czasie panowania dynastii Qing, praktykowanie sztuk walki było surowo zabronione. Chińskie sztuki walki przetrwały dzięki tajnym stowarzyszeniom, które ją kultywowały i rozwijały pomimo zakazu. Powstało wtedy kilkadziesiąt ważniejszych stylów sztuk walki, jednak Wushu nie było jeszcze sportem w znaczeniu współczesnym.

Wielu muzułmańskich mistrzów Kung Fu rozwinęło własne szkoły, które przetrwały do dziś. Muzułmańskie Wushu było znane nie tylko w Cangzhou, ale niemal w całych Chinach. Korzenie sztuk walki w Cangzhou można datować na Okres Wiosen i Jesieni, chociaż byłoby to zbytnie uproszczenie.

W przeszłości Cangzhou miało duże znaczenie strategiczne, ponieważ broniło trasy do Pekin i Tianjin. Status militarny ugruntował ducha walki w lokalnej społeczności. Cangzhou było również miejscem emigracji dla wojskowych uchodźców, którzy w dalszym ciągu wzmacniali swego ducha walki. Wielu wojowników, którzy wypadli z łask cesarskich mogli znaleźć schronienie w Cangzhou i doskonalić swe umiejętności.

W Cangzhou istnieją ponad 53 rodzaje systemów walki. Najbardziej charakterystyczne z nich to Baji Quan, Pigua Quan i Mizong Quan. W Cangzhou istnieje ponad 100 szkół i klubów sztuk walki. Miasto Cangzhou jest słynną ojczyzną chińskich sztuk walki. Mówi się, że to kosmos talentów i sekt, który w ciągu całej historii wychował wiele znakomitości, takich jak Huo Yuan Jia oraz Wang Zi Ping.

Przypisy:

¹ Lesser Bairam – to Święto Przerwania Postu, bardziej spotykane pod nazwą Id al-Fitr, Al-Id as-Saghir, pod nazwą turecką Szeker Bajram oraz wiele innych. Jest to święto dziękczynienia obchodzone w Islamie na zakończenie czasu świętego postu zwanego Ramadan. W tym dniu muzułmanie w atmosferze radości odwiedzając się nawzajem, pozdrawiają słowami "id Mubarak" , składają sobie życzenia i obdarowują prezentami. Jest to dzień radości, modlitwy, wzajemnego pojednania i dziękczynienia Bogu za przeżycie czasu świętego postu i przebaczenie grzechów. Jest to również dzień społecznej solidarności. Ci, których na to stać, winni w tym dniu wesprzeć potrzebujących, aby i oni mogli mieć udział w radości tego świątecznego dnia.

² Korban – To pojęcie jest nieco trudniejsze do przetłumaczenia, ponieważ spotyka się je w różnych wyznaniach. Amerykanie tłumaczą Korban jako Poświęcenie, nie tłumaczenie nie oddaje jednak całkowitego sensu.
W muzułmańskim znaczeniu Korban to dzień oddawania czci Bogu.

³ Mawild an-Nabi – To dzień narodzin proroka Mohammeda

Materiały źródłowe:

• Cangzhou Wushu. [w:] http://www.chinaculturemall.com
• Sifu Gino. Tom-Toy, Springing Legs [w:] http://shaolininstitute.com
• The Great Wall Online. Population, Nationalities and Religions [w:]
• http://english.hebei.com.cn
• The Great Wall Online. Geographical Location [w:] http://english.hebei.com.cn
• The Great Wall Online. Cradle of Chinese Civilization [w:] http://english.hebei.com.cn
• Hebei Province [w:] http://www.travelchinaguide.com
• Wang Ziping- Muslim patriot in China. [w:] http://higher-criticism.blogspot.com – dodane przez sheilaX
• Wushu Chińska Sztuka Walki o długoletniej historii. [w:] http://polish.cri.cn

Artykuł został napisany w 2008 r.

Tekst: Adam Janas